Όπως με πολλές σωματικές παθήσεις, έτσι και με τη ψύχωση τις περισσότερες φορές δεν μπορούμε απλά να περιμένουμε για να φύγει από μόνη της ή να ξεπεραστεί απλά με τη συζήτηση ή τη δύναμη της θέλησης

Η εμφάνιση ψυχωτικών συμπτωμάτων μπορεί να συμβαίνει σε πλαίσιο οργανικών διαταραχών (νευρολογικές διαταραχές όπως η επιληψία ή ενδοκρινολογικές διαταραχές όπως η βαριά θυρεοειδοπάθεια) χρήσης ψυχοδραστικών ουσιών όπως κάνναβης, κοκαΐνης, ή αμφεταμίνης/ecstasy, κατάθλιψης, διπολικής διαταραχής, αποσυνδετικής (διασχιστικής) διαταραχής, αναπτυξιακών διαταραχών, ή έχει μικρή διάρκεια χωρίς αρνητικά συμπτώματα, και δεν συνεπάγεται κατ’ ανάγκην σχιζοφρένεια. Είναι σημαντική η κλινική διερεύνηση, τόσο με εξετάσεις, όσο και με ψυχιατρικές συνεντεύξεις, ώστε να τεθεί έγκυρη διάγνωση από εξειδικευμένο ψυχίατρο.

Είναι δύσκολο να εκτιμηθεί ο ακριβής αριθμός ατόμων με ψυχωτική διαταραχή, ωστόσο επιδημιολογικά δεδομένα υποστηρίζουν πως περίπου 1-3% του πληθυσμού έχει εμφανίσει ψυχωτική διαταραχή στη ζωή του, ενώ κάθε χρόνο περίπου 50-100 άτομα ανά 100.000 πληθυσμού παρουσιάζει για πρώτη φορά ψυχωσικό επεισόδιο.

Η έγκαιρη παρέμβαση στο πρώτο ψυχωτικό επεισόδιο μπορεί να μειώσει γρήγορα τα συμπτώματα και να μειώσει κατά πολύ τη πιθανότητα ενός επόμενου επεισοδίου.

Η ανάγκη για φαρμακευτική αγωγή είναι κάτι που καθορίζεται αποκλειστικά από τον εξειδικευμένο γιατρό. Συνήθως η φαρμακευτική αγωγή είναι απαραίτητη προκειμένου να έχουμε γρήγορη ύφεση των συμπτωμάτων.

Βασικό κριτήριο για τη διάρκεια της φαρμακευτικής αγωγής δεν είναι μόνο η ύφεση των συμπτωμάτων, αλλά και η αποφυγή υποτροπής ενός νέου επεισοδίου ψύχωσης μετά την υποχώρηση των συμπτωμάτων. Η έγκαιρη παρέμβαση στο πρώτο ψυχωτικό επεισόδιο μπορεί να μειώσει σημαντικά την ανάγκη μακρόχρονης φαρμακευτικής αγωγής.

Η έγκαιρη παρέμβαση στη ψύχωση μειώνει σε μεγάλο βαθμό τη πιθανότητα σοβαρών παρενεργειών της φαρμακευτικής αγωγής. Η λήψη φαρμάκων για τα ψυχωτικά συμπτώματα δεν συνεπάγεται σοβαρές, ενοχλητικές ανεπιθύμητες ενέργειες. Υπάρχει σήμερα μεγάλος αριθμός νεότερων φαρμάκων με λιγότερες παρενέργειες από τα παλαιότερα.

Η επιλογή του φαρμάκου και η κατάλληλη δοσολογία, ώστε να μην υπάρξουν, ή να ελαχιστοποιηθούν ενδεχόμενες ανεπιθύμητες ενέργειες, γίνεται από τον ψυχίατρο που λαμβάνει υπ’ όψη την κλινική εικόνα και τα αποτελέσματα των εξετάσεων, αλλά και τα γενικότερα ιατρικά στοιχεία για την υγεία του ασθενή. Η ενημέρωση του ασθενή για όλα τα παραπάνω είναι απαραίτητη, όπως και συνεργασία του για την παρακολούθηση της αποτελεσματικότητας της φαρμακευτικής αγωγής και την αντιμετώπιση τυχόν ανεπιθύμητων ενεργειών.

Γνωστική-συμπεριφορική θεραπεία, τροποποιημένη για την ψύχωση
Ομαδική ψυχοθεραπεία
Βραχεία ψυχοδυναμική ψυχοθεραπεία
Οικογενειακή, πολύ-οικογενειακή ψυχοθεραπεία
Ψυχοεκπαίδευση οικογενειών

Επίσης, εφαρμόζονται νέες ψυχοθεραπευτικές/υποστηρικτικές προσεγγίσεις και πρακτικές όπως ο «Ανοικτός Διάλογος».

• • Θεραπευτικός στόχος δεν είναι μόνο η ανακούφιση από τα συμπτώματα αλλά και η λειτουργική επάνοδος στις σπουδές, στην εργασία και την κοινωνικότητα, η λεγόμενη «ανάκαμψη» (recovery). Η έγκαιρη παρέμβαση στη ψύχωση αυξάνει σε σημαντικό βαθμό την ανάκαμψη από ένα ψυχωτικό επεισόδιο.
  • Για ένα νεαρό άτομο που επανακάμπτει από ένα επεισόδιο ψύχωσης, η διατήρηση ή η ανάκτηση της ικανότητας να λειτουργήσει επιτυχώς και ανεξάρτητα και να ζήσει μια ουσιαστική ζωή είναι εξίσου σημαντική με την ύφεση των συμπτωμάτων.
  • Οι παρεμβάσεις για την προώθηση της λειτουργικής αποκατάστασης είναι ζωτικής σημασίας και μπορούν να έχουν διαρκή οφέλη, εάν παρέχονται νωρίς στην πορεία της ψύχωσης. Οι παρεμβάσεις λειτουργικής αποκατάστασης βοηθούν τους νέους να επιστρέψουν σε προηγούμενους ρόλους και σημαντικές δραστηριότητες ή να αναπτύξουν νέες δεξιότητες, ρόλους και ενδιαφέροντα. Παραδείγματα ειδικών παρεμβάσεων που παρέχονται από τις υπηρεσίες έγκαιρης παρέμβασης μπορεί να αποτελούν:
    • Ψυχοθεραπευτικές και υποστηρικτικές παρεμβάσεις, όπως υποστηρικτική ψυχοθεραπεία, γνωστική-συμπεριφορική ψυχοθεραπεία, ψυχοδυναμική ψυχοθεραπεία, οικογενειακή-πολυοικογενειακή ψυχοθεραπεία, ψυχοεκπαίδευση, ανοιχτός διάλογος.
    • Ομότιμη συμπαράσταση από άτομα που έχουν ήδη βιώσει ψυχωτικές εμπειρίες.
    • Θεραπευτικές παρεμβάσεις εκμάθησης διαχείρισης στρες και στρατηγικές αντιμετώπισης στρες.
    • Αποκαταστασιακές παρεμβάσεις εκμάθησης κοινωνικών δεξιοτήτων, ανάπτυξης κοινωνικών ρόλων.
    • Θεραπευτικές παρεμβάσεις νοητικής ενδυνάμωσης.
    • Αποκαταστασιακές παρεμβάσεις βελτίωσης τρόπου/ποιότητας ζωής (lifestyle).
    • Ψυχοκοινωνικές παρεμβάσεις υποβοήθησης για ανεύρεση εργασίας, υποστήριξης σε σπουδές.

Μέσω της αναζήτησης βοήθειας από μονάδες έγκαιρης παρέμβασης, εξασφαλίζεται η λήψη εξατομικευμένης φροντίδας τόσο σε ατομικό όσο και οικογενειακό επίπεδο, με τον συνδυασμό φαρμακοθεραπείας, ψυχοθεραπείας και άλλων παρεμβάσεων από ομάδα ειδικών ψυχικής υγείας. Οι θεραπευτικές παρεμβάσεις προσαρμόζονται στις ιδιαίτερες ανάγκες του ατόμου με σεβασμό, ευελιξία και διαθεσιμότητα.